Ulat nina Botvinnik Alekhine Refuerzo, Mary Ayen Andres, Gabrielle Angela Diaz Sales, Gianrick Estrada, at Dana Sachi Garcia

CALAMBA CITY, LAGUNA – Kilala ang Barangay Pansol sa lungsod na ito sa kanilang mainit na bukal o hot springs na dinarayo taun-taon ng mga turista mula sa iba’t ibang bahagi ng bansa. Maliban sa turismo, ang mga hot springs din ang pinagkukunan ng hanapbuhay ng mga residente rito, na talagang nakatutulong sa pag-unlad ng ekonomiya ng lungsod.

Ngunit sa likod ng masiglang turismo at pag-usbong ng negosyo ng mga pribadong resorts sa Pansol, lumilitaw ang isang mahalagang isyu: Paano naapektuhan ng industriyang ito ang suplay ng tubig sa mga barangay at ang banta ng pag-urong ng lupa o land subsidence sa Pansol?

Ano ang Land Subsidence?

Ang land subsidence ay tumutukoy sa paunti-unti o biglaang pag-urong o paglubog ng ibabaw ng lupa o earth’s surface. Ito ay kadalasang sanhi ng pagkuha ng tubig (groundwater extraction), langis, mineral, natural gas pati na rin dahil sa natural na proseso tulad ng soil compaction o permafrost, at ng mabilis na urbanisasyon.

Pagsasalarawan ng land subsidence. Larawan mula sa isang pananaliksik ni Qingyi Cao et al. Mula sa https://www.sciencedirect.com/science/article/abs/pii/S0048969724002687

Ang land subsidence ay isang panganib na makaapekto sa mga malalaking lungsod. Dahil dito, maaaring magkaroon ng pinsala sa mga imprastraktura, tumaas ang panganib ng pagbaha, mabawasan ang kapasidad ng mga aquifer na makapag imbak ng tubig, at magkaroon ng negatibong epekto sa ekonomiya.

Ang Nakababahalang Isyu ng Land Subsidence sa sa Bulacan

Isang kapansin-pansing kaso ng land subsidence sa bansa ay matatagpuan sa mga bayan ng Guiguinto, Balagtas, at Bulakan sa lalawigan ng Bulacan. Ayon sa artikulo na isinulat ng University of the Philippines Resilience Institute, umaabot sa 109 milimetro kada taon ang nailang pag-urong ng lupa sa lugar – angpinakamabilis sa buong bansa. Dahil dito tumindi panganib ng pagbaha sa Bulacan at naging mas bulnerable ang mga komunidad nito sa daluyong o storm surge. 

Itinampok naman sa dokumentaryong Lubog sa Tubig ng Inquirer, ang kalunos-lunos na kalagayan ng mga residente ng Barangay Taliptip sa bayan ng Bulakan. Unti-unting nilamon ng tubig-dagat ang kanilang mga tahanan at kabuhayan. Ang iba sa mga residente ng barangay ay pinili nalang lumikas dahil sa masamang epekto nito kabuuang kalidad ng pamumuhay nito sa lugar.

CENRO: “Hindi pa kritikal” ang suplay ng tubig

Ayon kay Ronn Martin Reyes, Supervising Environmental Management Specialist ng City Environment and Natural Resources Office (CENRO) ng Calamba, hindi pa maituturing na kritikal na isyu ang supply ng tubig sa Pansol. 

“Sa amin, ‘di namin siya nakikita as nasa level na critical. May mga pagkakataon lang, tulad tuwing tag-init, na medyo nababawasan talaga yung tubig sa bukal.” ani Reyes. 

Isa sa mga pangunahing dahilan ng pagbaba ng water level ay ang kakulangan sa ulan at ang patuloy na pagdami ng mga resort sa barangay. “Dahil sa pag-boom ng industriya at pag-develop ng Calamba City, marami na ngayong nagdo-draw ng tubig, kaya nababawasan talaga yung reserve natin sa ilalim,” dagdag niya.

Sa kabilang banda, mayroong mga resorts na ilegal na kumukuha ng tubig sa pagpapatakbo ng kanilang negosyo. Ayon naman kay Aguilar, mayroon na silang mga hakbang na ginagawa patungkol dito: “…we are trying our best din naman na makipag-coordinate sa LGU para naman magkaroon nga. Actually nag-lobby na rin kami sa ating sangguninan, sa city council, na sana nga mabigyan ng ngipin ‘yung aming gustong gawin na ma-deputize although kahit ng LGU para ma-monitor namin ‘tong extraction ng groundwater.”

Mahalagang ma-monitor ang pag-iral ng mga ilegal na kumukuha ng groundwater sa lungsod sapagka’t kung hindi ito matutukoy, hindi maisasama sa datos ang tubig na kinokonsumo ng mga resorts na ito at kung paano ito makaaapekto sa hinaharap. 

Binigyang linaw naman ng General Manager ng Calamba Water District (CWD) na si Exequiel Aguilar Jr., na ang pangunahing water source sa lugar ay galing sa surface water mula sa Bucal

Spring. Ika niya, “…abundant ang supply ng Calamba Water District kasi nga nanggagaling ito mula sa surface water na galing nga sa Bucal Springs, hindi ito extraction from the ground.” 

Kaugnay naman sa pagkuha ng tubig ng mga resorts, sinabi ni Aguilar na walang direktang epekto ito sa supply ng tubig ng CWD. Sa kasalukuyan ay hindi pa malawakan ang paggamit sa groundwater. 

Gayunpaman, kinikilala ng CWD na karamihan sa mga pribadong resorts sa Pansol ay may kanya-kanyang pumping station na hindi direktang saklaw ng kanilang pamamahala. 

Ayon pa kay Aguilar, nagsumite na ang CWD ng aplikasyon sa National Water Resources Board (NWRB) upang mabigyan sila ng kapangyarihang i-monitor at aksyunan ang mga kaso ng illegal groundwater extraction, subalit hindi pa ito naaprubahan. Sa kasalukuyan, nakikipag-ugnayan ang CWD sa lokal na pamahalaan upang mapalakas ang koordinasyon sa pagmo-monitor ng water extraction, partikular sa mga resort na may sariling pasilidad para sa tubig.

Kabilang din sa mga susunod na hakbang ng ahensya ang pagpapatupad ng groundwater assessment program at ang paghingi ng tala mula sa business permit division ng lungsod upang matukoy ang aktwal na dami ng water extraction ng mga establisyimento.

Kahit pa man tanaw ang mga maaaring negatibong epekto ng laki ng tubig na kinakailangang kuhanin ng mga resort upang mapatakbo ang kanilang negosyo, sa kabilang banda ay hindi rin naman maaaring tuluyang alisin ang mga resort na ito sapagkat isa ito sa mayroong ambag sa ekonomiya ng Calamba.

Sa kasalukuyan, hindi pa naman nakararamdam ng malaking problema ang mga residente ng Pansol kaugnay ng tubig. Tulad na lamang ng isang residente na si Jonathan Japa, 40, “Never pa nawalan ng tubig sa Pansol.” Dagdag pa niya, nawawalan lamang ng tubig sa tuwing mayroong maintenance. 

Kinabukasan ng Lungsod

Ayon naman sa isang pag-aaral noong 2017 na binuo ng mga mananaliksik karamihan mula sa Unibersidad ng Pilipinas, maaaring magbunga ng labis na pagkuha ng tubig o over-extraction at

pagbaba ng bilang ng groundwater dahil sa pagkonsumo ng mga resorts at spas sa Calamba at Los Baños.

Bagama’t wala pang kumpirmadong kaso ng land subsidence sa Pansol mula sa mga opisyal na ahensya, nanatiling mahalaga ang masusing pag-aaral at aktibong monitoring mula sa iba’t ibang sangay ng LGU. 

“Wala namang report na nagke-cave in o bumababa yung lupa, pero hindi rin maikakaila na dumadami ang kumukuha ng tubig. Kailangan lang talagang bantayan,” saad ni Reyes.