Ulat at kuha nina Jaren Duazo at Gail Ponce

NASA LARAWAN: Nagsagawa ng lecture discussion ang midwife na si Racquel Sumiran bago ang mismong cervical cancer screening sa Brgy. Batong Malake noong Abril 28. Kuha ni Gail Ponce

Bilang bahagi ng isinusulong ng local government unit (LGU) at Municipal Health Office (MHO) ng Los Baños na mga programang nakasentro sa kalusugan ng kababaihan, nagsagawa ng libreng cervical cancer screening ang Rural Health Unit-II (RHU-II) sa Brgy. Batong Malake, Abril 28.

Nagsimula ang programa sa pagtalakay ng isa sa mga midwife na si Racquel Sumiran sa mga prosesong isinasagawa tuwing screening katulad ng visual inspection with acetic acid (VIA) at pap smear. Ipinaliwanag din niya kung ano ang mga dapat at hindi dapat gawin pagkatapos sumailalim dito.

“Merong lecture bago sumalang, magle-lecture muna [kung] ano ‘yung mga dapat mong gawin, ano ‘yung makikita namin, ano ‘yung mga pwedeng ma-detect sa ‘yo. So isinasama na rin para kumbaga isahang [schedule] na lang, isang screen na lang ang isang pasyente,” wika ni Cristina Olvida Balid, midwife ng Brgy. Tadlac at isa sa mga coordinator ng aktibidad.

Bagama’t magkatulad ang layunin ng VIA at pap smear sa cervical cancer screening, binigyang-diin ni Balid ang pagkakaiba ng mga ito pagdating sa paraan at kagamitan.

Sa VIA, nilalagyan ng acetic acid o suka (karaniwang tatlo hanggang limang porsyento) ang cervix at pagkatapos ng ilang minuto kapag may maputing bahagi o tinatawag na ‘puting sugat’ na lumitaw. Ito ay posibleng indikasyon ng precancerous lesions na kailangang karagdagang suriin o gamutin. 

Samantala, ang pap smear ay isinasagawa sa pamamagitan ng pagkuha ng liquid o cells mula sa cervix gamit ang maliit na brush o spatula. Ito ay dadaan sa isang laboratory test para suriin kung meron bang abnormalidad sa cervix na maaaring mauwi sa cancer. Karaniwang inaabot ng isa hanggang dalawang linggo ang paglabas ng resulta nito.

Gayunpaman, batid ng RHU-II na ang pinakamahusay at angkop na paraan sa kasalukuyan ay ang single visit approach na gumagamit ng acetic acid sa pagsusuri ng cervix o VIA.

NASA LARAWAN: Isa si Sumiran sa mga nagsagawa ng VIA sa mga residenteng dumalo sa nasabing screening activity. Kuha ni Jaren Duazo

Ayon sa Department of Health noong 2023, humigit-kumulang 12 babae ang namamatay araw-araw dulot ng cervical cancer. Noong nasabing taon ay naitala rin ng HPV Information Centre na halos nasa 4,000 na kababaihan ang namamatay taon-taon dulot ng sakit na ito. Kasunod ng breast cancer, ito ang pangalawang pangunahing sanhi ng pagkamatay ng mga kababaihan sa Pilipinas.

Pagkekwento ni Balid, mayroon silang kasong naitala sa Brgy. Tadlac kung saan maagang na-detect ang kondisyon ngunit mayroon ding may cancer (CE) na noong nagpatingin sa kanila.

Ayon sa kaniya, matapos ang isang taon ay nalaman na lamang niyang hindi na pinalad ang nasabing pasyente.

“So how sad na nakita ko nung na-detect ko siya na CE na, isang taon nakita ko na ‘yung death certificate niya sa munisipyo,” pahayag ni Balid.

Ipinaliwanag din ni Balid na kadalasang walang sintomas ang cervical cancer kaya’t mahalaga ang regular na screening upang maagapan ito. Kapag positibo ang resulta ng VIA o pap smear, ang pasyente ay maaaring sumailalim sa cryotherapy, isang paraan ng paggamot na makatutulong upang hindi na ito tuluyang mauwi sa cancer. 

“Naaapula natin dito [ang sakit], yung post-prevention, kung [saan] nakikita agad natin kung [ang] pasyente ay may karamdaman, ano. […] Prevention is better than cure, ‘di ba?,” aniya.

Paliwanag nila, ang pagsasagawa ng screening sa bawat barangay ay mahalaga dahil bukod sa libre, ito ay isa ring hakbang upang mapangalagaan ang kalusugan ng kababaihan at maiwasan ang mas mahal na gastusin sa ibang mga ospital. Bagaman taunan itong isinasagawa ng LGU at MHO tuwing Women’s Month, bukas pa rin ang kanilang serbisyo sa sinumang nais magpa-check up hangga’t may available na midwife at kagamitan sa health center.

Ayon kay Jane Marimasan, isa sa mga residenteng unang beses nagpa-check up noong araw ng nasabing screening, malaking tulong ang serbisyong ito sa pag-iingat ng kababaihan sa kanilang mga katawan.

“Kami ‘yung may maselan na parte sa katawan, so ‘yon, bilang para maging aware din ang mga kababaihan sa kanilang kaligtasan, ‘yung health din, kailangan na nilang magpa-check up, magpa-VIA,” paliwanag niya.

NASA LARAWAN: Matapos ang screening, ibinahagi ni Balid ang resulta ng VIA sa isang residenteng unang beses nagpa-screen. Kuha ni Jaren Duazo

Ayon naman kay Marlene Paliz na tatlong beses nang nakadalo sa nasabing screening, mahalaga ang nasabing programa dahil sa paglalapit nito sa publiko ng ibang serbisyong pangkalusugan.

“Mahalaga sa mga kababaihan talaga, importante talaga lalo na’t libre, kasi mahal lalo na kapag sa ospital,” aniya.

Gayunpaman, ipinaliwanag nila na bilang isang inisyatibong naglalayong maghatid ng abot-kayang serbisyong pang-medikal sa mga kababaihan, ang pagpapatuloy ng programang ito ay nangangailangan ng sapat at angkop na suporta.

Ibinahagi ni Balid na gustuhin man ng bawat health center na magkaroon sila ng check-up araw-araw, limitado lamang ang pondo na nakalaan para dito. Isa rin umanong hamon ang kakulangan sa kagamitan sa mga health center, lalo na kung marami ang nais magpa-screen. Gayunpaman, pinipilit umano ng kanilang opisina na isagawa ang programa kada Marso o Women’s Month.

Dagdag din ng tanggapan, ang pag-promote at pagbabahagi ng impormasyon ukol sa cervical cancer at sa ganitong aktibidad ay lubos din na makakatulong sa paghikayat ng mga kababaihan sa bawat barangay na magpa-check up.