Ulat ni Jade Hannah Medico 

WE CAN ALL BE FACT-CHECKERS. Isang talakayan ukol sa katotohanan at pananagutan ang isinagawa ng PPI at NEUST, sa pangunguna ni Joyce Pañares, upang linangin ang media literacy ng kabataan ngayong panahon ng halalan (Philippine Press Institute/Facebook)

“Wala pong may monopolyo ng pagfa-fact-check, lahat po tayo ay pwedeng gawin ’yon basta mayroon tayong alam na mga tools o kung paano gawin ang tamang pagfa-fact-check.”

Ito ang pangaral ni Joyce Pañares, Training Director ng Philippine Press Institute (PPI) at Managing Editor ng Manila Standard, sa isang talakayang kanyang pinangunahan na may temang “We Can All Be Fact-Checkers” na isinagawa ng PPI sa Nueva Ecija University of Science and Technology (NEUST) at Facebook livestream noong ika-22 ng Abril 22 2025.

Ito ay parte ng Scholastic Program on Media and Information Literacy ng PPI na isang serye ng mga talakayang kanilang isinasagawa katuwang ang iba’t ibang pamantasan ngayong panahon ng halalan.

Tinalakay niya rin ang iba’t ibang uri ng information disorder na misinformation, disinformation, at malinformation. Nagbigay rin siya ng mga halimbawa ng mga ito, kagaya ng mga satirical at manipuladong posts sa social media na nagbibigay suporta sa mga politiko.

Isa ring pangunahing aktibidad ng programa ay ang interactive games kung saan sinusubok ang kakayahan ng mga kalahok na matukoy kung peke o totoo ang mga ipinakitang impormasyon. Dito rin tinalakay ang mga karaniwang mga bias na dapat bantayan tulad ng availability bias o ang pagdedesisyon base sa pinakauna o madaling maalala; Confirmation bias o ang paghahanap ng impormasyon na tugma sa sariling paniniwala at authority bias o ang labis na pagtitiwala sa sinasabi ng mga may awtoridad.

Nagbigay rin siya ng mahahalagang paalala kung paano maging mapanuri sa pagberipika ng impormasyon online. Kabilang dito ang pag-verify ng sources, pagsusuri sa petsa ng publikasyon, at pag-iwas sa mga clickbait na pamagat. Mahalaga ring suriin kung may kinikilingan ang nilalaman, tingnan ang URL at metadata ng pinanggalingang website, at gumamit ng reverse image search upang matukoy kung saan unang lumabas ang mga larawang ginagamit.

Sa pagtatapos ng webinar, binigyang-diin ni Pañares ang kahalagahan ng sketicism o ang pagiging mapanuri at mapagduda bilang isang epektibong pananggalang laban sa propaganda, panlilinlang, at pagkalat ng maling impormasyon.

Maaring mapanood ang talakayan ng iba pang mga tagapagsalita ng Scholastic Program on Media and Information Literacy sa Facebook page ng PPI.